Soru: Vana ölçüsünün belirlenmesi ve seçimi, birçok uygulama için daha büyük bir prosesin nihai başarısı yada başarısızlığında belirleyici olmaktadır. Sizce bir vana seçimi sırasında göz önünde bulundurulması gereken en önemli parametreler nelerdir?
Uskon: Proses bağlantıları, sistem basıncı, debi,CV (yani, valf akış katsayısı değeri), çevresel faktörler (yani; tip ve sıcaklık gibi), voltaj ve ortam koşulları. Son kullanıcı uygulamasına düzgün vana entegrasyonu için, proses bağlantıları (hat çapı ve bağlantı tipi gibi) karakteristiklerinin müşteri tarafından onaylanması gerekmektedir. Uygun koşullarda bir vananın çalışabilmesi; vananın maksimum basınç değerinin maksimum sistem basıncını karşılamasına ya da aşmasına bağlıdır. Debi, farklı basınçlarda özel hacim gerektiren sıvı akışında kritik bir faktördür. Vananın orifis büyüklüğü ve diğer faktörlere bağlı olan Cv değeri, hedeflenen debi değerini karşılamak için ilgili vana yeteneğini belirlemek için akış hesaplamalarında kullanılır. Elastomer contalar ve metal kısımlar gibi, vananın akışkan temasına maruz kalan kısımları, akışkan cinsi ile uyumlu olmalıdır. Ortam koşulları ve voltaj gibi elektrik özellikleri de; elektrik panosu, koruma sınıfı veya uygun solenoid bobini seçiminde önemli rol oynar.
Soru: Vana ölçüsünün belirlenmesi ve seçiminden önce son kullanıcı; akıcı, sorunsuz ve başarılı bir proses sağlamak için ne gibi özel veriler toplamalı ve değerlendirmelidir?
Uskon: Son kullanıcının toplaması gereken bilgiler arasında; vana montaj ortamı(örnek; iç/dış ortam sıcaklık koşulları),elektrik gereksinimleri (bağlantı türü, voltaj ve akım çekimi), valf görev döngüsü (örnek; açma/kapama sıklığı), maksimum ve minimum sistem basıncı, akışkan türü (örnek; sıvı, gaz) gibi bilgiler olmalıdır. Vananın montaj yapılacağı çevre şartları; en uygun solenoid koruma sınıfını ve bobin sıcaklık sınıfını belirler. Elektrik gereksinimleri; kullanıcının elektrik beslemesinden faydalanacak solenoid entegrasyonu çerçevesinde değerlendirilir. Çoğu solenoid valfler, maksimum ortam sıcaklığında sürekli çalışma için önerilebilir. Vananın aralıklı kullanımı durumunda; çalışma sıklığının azalmasına bağlı olarak, sıcaklık artışı önemli ölçüde düşer. Minimum basınç değerleri, pilot kumandalı valflerin düzgün çalışması için; maksimum basınç değerleri ise valf arızasına sebebiyet verilmemesi açısından önem teşkil eder. Akışkan türü ise; uygun elastomer contası seçiminde dikkatle üzerinde durulması gereken bir noktadır.
Soru: Kavitasyon, neden vana ölçüsünün belirlenmesi ve proses seçimi sırasında özellikle dikkate alınacak bir faktördür?
Uskon: Yüksek hızda sıvılar, düşük basınçlı hava kabarcıkları oluşturabilir. Bunun sonucunda bir patlama ile özellikle vananın orifis bölgesinde metal çukurlaşması görülür. Bu sebeple kavitasyon önemlidir. Bu çukurlaşma, metal erozyonuna yol açabilir. Vana için giriş ve çıkış için kapı görevi gören orifis gibi son derece duyarlı alanlarda oluşacak bir aşınma, iç sızdırmazlıkta problem yaratacak ve sızıntılar meydana gelecektir. Vanada meydana gelen bu hasar, daha sonra daha büyük problemlere yol açabilir. Kısacası, gerekli olan akışkan transferinden daha farklı bir durum ortaya çıkacak, orifis sıvı akışını sınırlandırmak için neredeyse kapalı pozisyonda çalışılacaktır.
Soru: Yanlış seçilmiş vanaların tespit edilmesi aşamasında son kullanıcılara iletilen uyarılara ilişkin neler söylenebilir? İlk etapta uygun seçilmemesinin genel nedenleri neler olabilir?
Uskon: Gereğinden küçük seçilen bir vana; bir kısıtlama olarak hareket edecek ve sistemde yetersiz akış meydana gelecek. Gereğinden büyük seçilen bir vanada ise; vanayı tamamıyla açmak istediğimizde yetersiz basınç düşümü olacak(pilot-kumandalı vanalarda). Uygun olmayan seçimlerin dayandığı genel hatalar; debi miktarı ve kısıt faktörleri (vana ilebirlikte çalışan, üstünde ve altında yeralan diğer komponentler) göz ardıedilerek sadece boru çapına bakılarak yapılan seçimdir.
Soru: Uygun bir vananın belirlenmesi ve seçim stratejisinin birincil faydaları nelerdir? (Maliyet, daha az duruş-arıza oranı vb.) Ve buna paralel olarak, yanlış vana boyutu ve türü seçmenin ne gibi potansiyel tehlikeleri veya olumsuz etkileri olurdu?
Uskon: Uygun büyüklükteki bir vana seçimin birincil faydası, yeterli sıvı kontrolü ve sistem akışı sağlamasıdır. Örneğin,çeşitli miktardaki kimyasalları veya sıvıları karıştıran içinde bu iş içinbirden fazla vana barındıran sanayi tipi bir yıkama makinesini düşünelim. Belirlenen yıkama döngüsü içerisinde, her vana belirlenen miktarda akışkan salınımı için harekete geçer. Sistemin etkin olabilmesi için, vana seçimi proses karakteristiklerine özgüdür.(yeterli çamaşır suyu, su ve deterjan). Yanlış tipin seçimi aynı zamanda vana ömrünü ve arıza sıklığını da içerir. Gereğinden büyük seçilen bir vana, uygulama alanlarında düzensiz çalışmaya neden olabilir. Örneğin; büyük pilot-kumandalı vanalar gerekli basınç farkı ve debi olmadan işlevini yerine getiremezler. Bunun sonucunda uygunsuz çalışma;açma-kapama hataları, sızdırma veya iç komponentlerin erken aşınmasına sebebiyet verir.
Soru: Eskiye oranla günümüzde vana seçim sürecinde ne tip gelişmeler vardır?Diğer bir deyişle, vana seçim süreci bugün dün olduğundan nasıl daha iyi ve geliştirilmiş olabilir?
Uskon: Büyük oranda vana seçimi mühendisin uygulama verilerini, kullanılan formülleri ve ürün kataloğundaki bilgileri harmanlayıp, doğru seçime karar vermesi gereken manuel bir süreçtir. Tabiki günümüzde süreçler bazı yazılımların kullanılmasıyla daha otomatize olmaktadır. Gelecekte ise bu süreç vana tedarikçilerinin müşterilerin sistemleri üzerinde daha fazla etkili olacağı, beraber çalışacaklarına anlamına geliyor.